Czy w celu określenia prawidłowej stawki VAT muszę być specjalistą w zakresie klasyfikacji towarowej/usługowej?
Niestety tak. W przypadku, gdy przedsiębiorca zdecydował się na produkcję wyrobów podlegających potencjalnie obniżonym stawkom VAT, musi przeprowadzić cały proces klasyfikacji towaru nie tylko na gruncie PKWiU, ale również musi być w stanie wskazać dla danego towaru właściwy kod Taryfy celnej stanowiącej podstawę całego systemu Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług. Bardzo przydatna w tym względzie jest wiedza odnośnie Ogólnych Reguł Interpretacji Nomenklatury Scalonej, czy znajomość treści not wyjaśniających do określonych pozycji Taryfy celnej.
Powyższe pokazuje, że aby właściwie zaklasyfikować towar należy posiadać bardzo bogatą wiedzę z zakresu klasyfikacji. Niestety wiedza odnośnie tego gdzie znaleźć poszczególne źródła może być niewystarczająca.
Bardzo częstym błędem jest powtarzanie przez dystrybutorów produktów stawki VAT, która została zastosowana przez producenta bądź importera. Tego rodzaju podmioty wychodzą bowiem z założenia, że producenci oraz importerzy na pewno wiedzą co produkują lub sprowadzają na terytorium kraju. Nic bardziej mylnego. Zgodnie z komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, który jest powtarzany jak mantra przez organy podatkowe w wydawanych interpretacjach, zasadą jest że zainteresowany podmiot sam klasyfikuje swoje towary i usługi. Powyższe w praktyce oznacza, że każdy podmiot w łańcuchu dostaw odpowiada za poprawność dokonanej klasyfikacji i tym samym stosowanych stawek VAT.
Czy bycie specjalistą w zakresie klasyfikacji wystarczy?
Niestety nie. Oprócz tego, że trzeba być specjalistą w zakresie klasyfikacji statystycznej/taryfowej towarów, to niejednokrotnie należy również posiadać szeroką wiedzę z zakresu towaroznawstwa, chemii, technologii żywności, procesów produkcji itd. Jako że wszystkie te elementy mogą mieć wpływ na klasyfikację statystyczną towarów, a w konsekwencji poziom stawki VAT. Najlepszą ilustracją tutaj będzie przykład:
Zupełnie inną kwestią pozostają usługi, które na podstawie obecnie stosowanego PKWiU z 2008 r., można klasyfikować wyłącznie w oparciu o nazwę danego grupowania wspomnianego systemu klasyfikacji oraz pewne ogólne wskazówki wskazane na stronach GUS (stąd też duża część zamieszania obecnie w zakresie mechanizmu odwróconego obciążenia w branży budowlanej). Tym samym pozostaje nam wyłącznie własna wykładnia językowa zwrotów użytych przez ustawodawcę i próba odgadnięcia tego, co ten miał na myśli. Nie jest to oczywiście sytuacja pożądana skoro ustawodawca uzależnił od PKWiU tak ważny element zobowiązania podatkowego jakim jest stawka podatku.
A co jeżeli nie jestem specjalistą w zakresie klasyfikacji towarów/usług?
W takim razie pozostają w praktyce dwa wyjścia: wystąpienie z wnioskiem o wydanie opinii klasyfikacyjnej (jest to jedyny sposób na potwierdzenie klasyfikacji usług) albo wystąpienie z wnioskiem o wydanie Wiążącej Informacji Taryfowej (ma zastosowanie wyłącznie w zakresie towarów).
W przypadku wystąpienia z wnioskiem o wydanie opinii klasyfikacyjnej przez Urząd Statystyczny w Łodzi albo Główny Urząd Statystyczny w Warszawie musimy wiedzieć, że dokonują one klasyfikacji wyłącznie w oparciu o to co zostało przedstawione przez nas we wniosku. Wspomniane urzędy nie dokonują badań próbek wyrobów, które mogą być bardzo istotne dla samej klasyfikacji. Co więcej, wydana opinia nie ma waloru decyzji administracyjnej co w praktyce oznacza, że nie jest dla nikogo wiążąca, a stanowi wyłącznie wyznacznik odnośnie tego jak towar/usługa mogą być klasyfikowane. Dodatkowo w praktyce zdarzają się przypadki, w których urzędy statystyczne po kilku latach od wydania przez siebie opinii przesyłają do wnioskodawcy pismo informujące, iż został dokonany błąd w pierwotnej klasyfikacji i poprawnym grupowaniem PKWiU jest zupełnie inne od tego wskazanego wcześniej. Jeżeli taki błąd powoduje, że przedsiębiorca nadal porusza się ramach tej stawki VAT albo nagle się okazało, że jest uprawniony do stosowania niższej stawki VAT to oczywiście nie stanowi to problemu. Problem pojawia się w przypadku, gdy okaże się, że jest zobowiązany do stosowania stawki VAT wyższej niż dotychczas. I wtedy nasuwa się również pytanie: czy stosować wyższą stawkę VAT od momentu otrzymania zmienionej opinii czy też korygować swoje rozliczenia również w okresach przeszłych.
Drugim alternatywnym sposobem na potwierdzenie klasyfikacji towarów jest wystąpienie z wnioskiem o wydanie Wiążącej Informacji Towarowej (w skrócie „WIT”), która jest wydawana przez wyspecjalizowane w zakresie klasyfikacji towarów organy celne. Należy podkreślić, iż WIT ma walor decyzji administracyjnej, co oznacza, że ma charakter wiążący oraz bardzo często jest wydawany dopiero po przeprowadzeniu badań na próbkach danego towaru, co może sugerować, że przedstawiona klasyfikacja jest przemyślana. WIT jest wydawany jednak wyłącznie w przypadku dokonywania lub faktycznego przewidywania eksportu lub importu klasyfikowanych towarów.
Częstą praktyką podmiotów, które pragną potwierdzić możliwość stosowania obniżonych stawek VAT w zakresie sprzedawanych towarów/usług, jest pominięcie wspomnianych wcześniej działań i skupienie się wyłącznie na wystąpieniu z wnioskiem o interpretację podatkową. Organy podatkowe choć wydają pozytywne interpretacje podatkowe w tym zakresie to za każdym razem powtarzają, że nie są właściwe do weryfikacji poprawności dokonanej przez wnioskodawcę klasyfikacji towarów/usług. W konsekwencji – pomimo orzeczeń sądów administracyjnych kwestionujących walor tego typu zastrzeżeń – w toku kontroli poprawności stosowania stawki VAT, organy podatkowe mogą próbować podważać moc ochronną takich interpretacji.
Dlatego też w praktyce dopiero zestaw dokumentów w postaci opinii klasyfikacyjnej i interpretacji indywidualnej (ewentualnie WIT oraz interpretacji indywidualnej) daje zadawalający poziom ochrony (każdemu w łańcuchu dystrybucji ochronę pod kątem fiskalnym, a producentowi/importerowi, odpowiedzialnemu za stawkę VAT „w dół” łańcucha dystrybucji – również ochronę przed biznesowymi konsekwencjami regulowania stawki VAT w tym łańcuchu).
Trzeba sobie jednak zdawać sprawę, że nawet taki zestaw dokumentów, choć w praktyce stanowi bardzo mocną tarczę przed potencjalnym kwestionowaniem poziomu stawki VAT przez organy podatkowe, od strony formalnej 100% ochrony nie daje, bowiem opinia statystyczna nie ma charakteru wiążącego (jak była mowa powyżej), a interpretacja indywidualna wydana na jej podstawie jest zazwyczaj warunkowa, tj. organ podatkowy potwierdza stosowanie określonej stawki VAT, o ile towar/usługa będące przedmiotem zapytania są klasyfikowane do odpowiedniego grupowania PKWiU.
Kolejne plany ustawodawcy
Na chwilę obecną z dniem 1 stycznia 2018 r. przestanie mieć zastosowanie dla celów podatku VAT rozporządzenie w sprawie PKWiU z 2008 r. Wraz z tym dniem zacznie obowiązywać dla celów tego podatku nowe rozporządzenie w sprawie PKWiU z 2015 r.
Powyższe musi być poprzedzone zmianą załączników do ustawy o VAT oraz zmianą rozporządzenia w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę VAT.
W nowym rozporządzeniu oprócz zmian w zakresie klasyfikacji produktów zmianie uległ również klucz powiązań pomiędzy kodami Taryfy celnej a PKWiU. Do tej pory korelacja wskazana była w rozporządzeniu PKWiU z 2008 r. Według nowej regulacji klucz powiązań będzie zamieszczany na stronie Głównego Urzędu Statystycznego i corocznie będzie aktualizowany wraz ze zmianami kodów Taryfy Celnej. Oznacza to, iż zmiana kodów Taryfy celnej będzie bezpośrednio wpływać na zmianę klasyfikacji w zakresie PKWiU oraz może prowadzić również do zmiany stosowanych stawek VAT.
Z uwagi na liczne zmiany w zakresie grupowań PKWiU warto już teraz przyjrzeć się posiadanemu asortymentowi pod kątem nadchodzących zmian tak, aby nie pozostawiać na ostatnią chwilę potrzebę przeklasyfikowania towarów i uzyskiwania grupowań PKWiU z 2015 r.
Nic nie wiadomo natomiast na temat postulatów zgłaszanych chociażby przez branżę spożywczą (gdzie problem stawek VAT uzależnionych od PKWiU jest najszerszy) takich jak zastąpienie PKWiU, wzorem przepisów akcyzowych, nomenklaturą scaloną (CN) i wprowadzeniem Wiążącej Informacji Stawkowej, czy też „podciągnięcie” wydawanych opinii statystycznych pod Kodeks Postępowania Administracyjnego z pełną zaskarżalnością, procedurą zmiany/uchylenia interpretacji już wydanych, itd.
Niestety tak. W przypadku, gdy przedsiębiorca zdecydował się na produkcję wyrobów podlegających potencjalnie obniżonym stawkom VAT, musi przeprowadzić cały proces klasyfikacji towaru nie tylko na gruncie PKWiU, ale również musi być w stanie wskazać dla danego towaru właściwy kod Taryfy celnej stanowiącej podstawę całego systemu Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług. Bardzo przydatna w tym względzie jest wiedza odnośnie Ogólnych Reguł Interpretacji Nomenklatury Scalonej, czy znajomość treści not wyjaśniających do określonych pozycji Taryfy celnej.
Powyższe pokazuje, że aby właściwie zaklasyfikować towar należy posiadać bardzo bogatą wiedzę z zakresu klasyfikacji. Niestety wiedza odnośnie tego gdzie znaleźć poszczególne źródła może być niewystarczająca.
Bardzo częstym błędem jest powtarzanie przez dystrybutorów produktów stawki VAT, która została zastosowana przez producenta bądź importera. Tego rodzaju podmioty wychodzą bowiem z założenia, że producenci oraz importerzy na pewno wiedzą co produkują lub sprowadzają na terytorium kraju. Nic bardziej mylnego. Zgodnie z komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, który jest powtarzany jak mantra przez organy podatkowe w wydawanych interpretacjach, zasadą jest że zainteresowany podmiot sam klasyfikuje swoje towary i usługi. Powyższe w praktyce oznacza, że każdy podmiot w łańcuchu dostaw odpowiada za poprawność dokonanej klasyfikacji i tym samym stosowanych stawek VAT.
Czy bycie specjalistą w zakresie klasyfikacji wystarczy?
Niestety nie. Oprócz tego, że trzeba być specjalistą w zakresie klasyfikacji statystycznej/taryfowej towarów, to niejednokrotnie należy również posiadać szeroką wiedzę z zakresu towaroznawstwa, chemii, technologii żywności, procesów produkcji itd. Jako że wszystkie te elementy mogą mieć wpływ na klasyfikację statystyczną towarów, a w konsekwencji poziom stawki VAT. Najlepszą ilustracją tutaj będzie przykład:
- wyroby piekarskie od ciastkarskich rozróżniane są poprzez zawartość w swoim składzie tłuszczu i cukru (poniżej 5% – piekarskie, gdzie stawka VAT może wynosić 5%, 8% lub 23% w zależności od spełnienia dalszych warunków, powyżej 5% – ciastkarskie, gdzie stawka VAT może wynosić 8% bądź 23%.
- kiedy wiemy już, że nasz wyrób jest wyrobem ciastkarskim, to jeszcze nie znaczy, że wiemy jaką stawkę VAT mu przyporządkować, bowiem na to będzie miało wpływ jeszcze szereg skomplikowanych i trudnych do zbadania okoliczności, np. czy w składzie jest konserwant, a jeżeli tak, to czy jego funkcją technologiczną jest wydłużenie terminu przydatności do spożycia, czy tylko poprawienie konsystencji wyrobu (np. spulchnienie), wreszcie czy konserwant ten jest w samym wyrobie, czy np. tylko w jego nadzieniu.
Zupełnie inną kwestią pozostają usługi, które na podstawie obecnie stosowanego PKWiU z 2008 r., można klasyfikować wyłącznie w oparciu o nazwę danego grupowania wspomnianego systemu klasyfikacji oraz pewne ogólne wskazówki wskazane na stronach GUS (stąd też duża część zamieszania obecnie w zakresie mechanizmu odwróconego obciążenia w branży budowlanej). Tym samym pozostaje nam wyłącznie własna wykładnia językowa zwrotów użytych przez ustawodawcę i próba odgadnięcia tego, co ten miał na myśli. Nie jest to oczywiście sytuacja pożądana skoro ustawodawca uzależnił od PKWiU tak ważny element zobowiązania podatkowego jakim jest stawka podatku.
A co jeżeli nie jestem specjalistą w zakresie klasyfikacji towarów/usług?
W takim razie pozostają w praktyce dwa wyjścia: wystąpienie z wnioskiem o wydanie opinii klasyfikacyjnej (jest to jedyny sposób na potwierdzenie klasyfikacji usług) albo wystąpienie z wnioskiem o wydanie Wiążącej Informacji Taryfowej (ma zastosowanie wyłącznie w zakresie towarów).
W przypadku wystąpienia z wnioskiem o wydanie opinii klasyfikacyjnej przez Urząd Statystyczny w Łodzi albo Główny Urząd Statystyczny w Warszawie musimy wiedzieć, że dokonują one klasyfikacji wyłącznie w oparciu o to co zostało przedstawione przez nas we wniosku. Wspomniane urzędy nie dokonują badań próbek wyrobów, które mogą być bardzo istotne dla samej klasyfikacji. Co więcej, wydana opinia nie ma waloru decyzji administracyjnej co w praktyce oznacza, że nie jest dla nikogo wiążąca, a stanowi wyłącznie wyznacznik odnośnie tego jak towar/usługa mogą być klasyfikowane. Dodatkowo w praktyce zdarzają się przypadki, w których urzędy statystyczne po kilku latach od wydania przez siebie opinii przesyłają do wnioskodawcy pismo informujące, iż został dokonany błąd w pierwotnej klasyfikacji i poprawnym grupowaniem PKWiU jest zupełnie inne od tego wskazanego wcześniej. Jeżeli taki błąd powoduje, że przedsiębiorca nadal porusza się ramach tej stawki VAT albo nagle się okazało, że jest uprawniony do stosowania niższej stawki VAT to oczywiście nie stanowi to problemu. Problem pojawia się w przypadku, gdy okaże się, że jest zobowiązany do stosowania stawki VAT wyższej niż dotychczas. I wtedy nasuwa się również pytanie: czy stosować wyższą stawkę VAT od momentu otrzymania zmienionej opinii czy też korygować swoje rozliczenia również w okresach przeszłych.
Drugim alternatywnym sposobem na potwierdzenie klasyfikacji towarów jest wystąpienie z wnioskiem o wydanie Wiążącej Informacji Towarowej (w skrócie „WIT”), która jest wydawana przez wyspecjalizowane w zakresie klasyfikacji towarów organy celne. Należy podkreślić, iż WIT ma walor decyzji administracyjnej, co oznacza, że ma charakter wiążący oraz bardzo często jest wydawany dopiero po przeprowadzeniu badań na próbkach danego towaru, co może sugerować, że przedstawiona klasyfikacja jest przemyślana. WIT jest wydawany jednak wyłącznie w przypadku dokonywania lub faktycznego przewidywania eksportu lub importu klasyfikowanych towarów.
Częstą praktyką podmiotów, które pragną potwierdzić możliwość stosowania obniżonych stawek VAT w zakresie sprzedawanych towarów/usług, jest pominięcie wspomnianych wcześniej działań i skupienie się wyłącznie na wystąpieniu z wnioskiem o interpretację podatkową. Organy podatkowe choć wydają pozytywne interpretacje podatkowe w tym zakresie to za każdym razem powtarzają, że nie są właściwe do weryfikacji poprawności dokonanej przez wnioskodawcę klasyfikacji towarów/usług. W konsekwencji – pomimo orzeczeń sądów administracyjnych kwestionujących walor tego typu zastrzeżeń – w toku kontroli poprawności stosowania stawki VAT, organy podatkowe mogą próbować podważać moc ochronną takich interpretacji.
Dlatego też w praktyce dopiero zestaw dokumentów w postaci opinii klasyfikacyjnej i interpretacji indywidualnej (ewentualnie WIT oraz interpretacji indywidualnej) daje zadawalający poziom ochrony (każdemu w łańcuchu dystrybucji ochronę pod kątem fiskalnym, a producentowi/importerowi, odpowiedzialnemu za stawkę VAT „w dół” łańcucha dystrybucji – również ochronę przed biznesowymi konsekwencjami regulowania stawki VAT w tym łańcuchu).
Trzeba sobie jednak zdawać sprawę, że nawet taki zestaw dokumentów, choć w praktyce stanowi bardzo mocną tarczę przed potencjalnym kwestionowaniem poziomu stawki VAT przez organy podatkowe, od strony formalnej 100% ochrony nie daje, bowiem opinia statystyczna nie ma charakteru wiążącego (jak była mowa powyżej), a interpretacja indywidualna wydana na jej podstawie jest zazwyczaj warunkowa, tj. organ podatkowy potwierdza stosowanie określonej stawki VAT, o ile towar/usługa będące przedmiotem zapytania są klasyfikowane do odpowiedniego grupowania PKWiU.
Kolejne plany ustawodawcy
Na chwilę obecną z dniem 1 stycznia 2018 r. przestanie mieć zastosowanie dla celów podatku VAT rozporządzenie w sprawie PKWiU z 2008 r. Wraz z tym dniem zacznie obowiązywać dla celów tego podatku nowe rozporządzenie w sprawie PKWiU z 2015 r.
Powyższe musi być poprzedzone zmianą załączników do ustawy o VAT oraz zmianą rozporządzenia w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę VAT.
W nowym rozporządzeniu oprócz zmian w zakresie klasyfikacji produktów zmianie uległ również klucz powiązań pomiędzy kodami Taryfy celnej a PKWiU. Do tej pory korelacja wskazana była w rozporządzeniu PKWiU z 2008 r. Według nowej regulacji klucz powiązań będzie zamieszczany na stronie Głównego Urzędu Statystycznego i corocznie będzie aktualizowany wraz ze zmianami kodów Taryfy Celnej. Oznacza to, iż zmiana kodów Taryfy celnej będzie bezpośrednio wpływać na zmianę klasyfikacji w zakresie PKWiU oraz może prowadzić również do zmiany stosowanych stawek VAT.
Z uwagi na liczne zmiany w zakresie grupowań PKWiU warto już teraz przyjrzeć się posiadanemu asortymentowi pod kątem nadchodzących zmian tak, aby nie pozostawiać na ostatnią chwilę potrzebę przeklasyfikowania towarów i uzyskiwania grupowań PKWiU z 2015 r.
Nic nie wiadomo natomiast na temat postulatów zgłaszanych chociażby przez branżę spożywczą (gdzie problem stawek VAT uzależnionych od PKWiU jest najszerszy) takich jak zastąpienie PKWiU, wzorem przepisów akcyzowych, nomenklaturą scaloną (CN) i wprowadzeniem Wiążącej Informacji Stawkowej, czy też „podciągnięcie” wydawanych opinii statystycznych pod Kodeks Postępowania Administracyjnego z pełną zaskarżalnością, procedurą zmiany/uchylenia interpretacji już wydanych, itd.
